WIJNLAND: BRUISEND ENGELAND

 

Nou hoor ik je denken: Engeland? Een wijnland? Toegegeven, het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar wijnbouw vindt al plaats in Engeland sinds de 10e eeuw en mogelijk zelfs al sinds de tijd van de Romeinen. Weliswaar met de nodige ups en downs, maar de laatste jaren zit de Engelse wijnbouw serieus in de lift. Om je een beeld te geven van de huidige stand van zaken: in 2014 telden Engeland en Wales zo’n 470 wijngaarden en 135 wijnhuizen. Op dat moment was er 1884 ha wijngaard aangeplant, waarvan 1571 ha daadwerkelijk in productie was. Inmiddels ligt dat alweer hoger, want de Engelse wijnbouwers zijn druk bezig met uitbreiding van hun wijngaarden. 

De gemiddelde productie over de periode 2009 – 2013 bedroeg 3,15 miljoen flessen per jaar en als ik recente cijfers uit The Guardian mag geloven, stevent het goede oogstjaar 2014 af op een recordopbrengst van ongeveer 6,3 miljoen flessen.

 

Mousserende wijnen

Zo’n 10% van die flessen bestaat uit rosé en rode wijn en ongeveer 24% van de productie is witte wijn. Veruit de meest populaire stijl is echter mousserende wijn, gemaakt volgens de traditionele methode, dus zoals in Champagne gebeurt: dit is zo’n 66% van de productie en dit is momenteel ook het wijntype dat de grootste productiegroei doormaakt.

 

Dit zie je ook terug in de druivenaanplant: inmiddels bestaat meer dan 50% van de aanplant uit Chardonnay, Pinot noir en Pinot meunier, de 3 grote rassen van de Champagnestreek.  Het zwaartepunt van de aanplant ligt in het zuiden en zuidoosten van Engeland: in de graafschappen Kent, Sussex, Surrey en Hampshire vind je meer dan de helft van de totale wijngaardoppervlakte.  Grote delen van dit gebied (met name de Downs, om precies te zijn) hebben een bodem die veel kalk bevat, net als in de Champagnestreek. Het klimaat is er net zo koel, mogelijk nog net een tikkie koeler. Dit zorgt ervoor dat de druiven heel langzaam rijpen en naast hun fruitigheid een zeer goede zuurgraad behouden. En laat dat nou net zijn wat je nodig hebt om goede mousserende wijnen te maken…

 

Dat in Engeland inderdaad serieus mooie mousserende wijnen gemaakt worden, blijkt wel uit de vele internationale prijzen die deze wijnen gewonnen hebben in de afgelopen jaren.  Een wijnproducent die in dit opzicht direct in het oog springt, is Ridgeview Wine Estate. Los van een toch al  indrukwekkende range aan prijzen, medailles en trofeeën wonnen zij (met hun Grosvenor blanc de blancs) in 2010 de prijs voor beste mousserende wijn ter wereld in de Decanter World Wine Awards. Dit was de allereerste keer dat de winnaar niet een producent uit de Champagne was… 

 

Niet de minste prestatie en dat maakt natuurlijk extra nieuwsgierig. Hoe smaken die Engelse wijnen dan? Hoe worden ze gemaakt, hoe zien de wijngaarden en wijnhuizen eruit, wie maken die wijnen? Voor mij was deze nieuwsgierigheid aanleiding om in mei naar Sussex en Kent te reizen om diverse Engelse wijnproducenten te bezoeken en natuurlijk om hun wijnen te proeven. En gezien de hiervoor genoemde prijzen begonnen we bij Ridgeview Wine Estate.

 

Ridgeview Wine Estate: passie en toewijding

Ridgeview is een familiebedrijf gestart in 1994, de eerste wijnen werden uitgebracht in 1996. In het begin produceerden ze jaarlijks zo’n 20.000 flessen, maar inmiddels zitten ze op ruim 250.000 flessen per jaar en de ambitie is om dit aantal nog te verdubbelen.  Ridgeview focust zich volledig op de productie van mousserende wijn, volgens de traditionele methode.

 

Ridgeview heeft de beschikking over zo’n 80 ha aan wijngaarden verspreid over de South Downs, Sussex en Hampshire. Het totale wijngaardareaal bestaat zowel uit hun eigen wijngaarden als uit wijngaarden van ‘contract growers’, dat zijn druiventelers waar ze een partnerschap mee aangegaan zijn en die druiven voor hen verbouwen. Deze constructie kom je veel tegen in de Engelse wijnbouw.  

 

We beginnen ons bezoek in de wijngaard waar het in 1994 allemaal mee begon, gelegen direct naast de winery in Ditchling Common (Sussex). Hier staat 2,8 ha Chardonnay en 2 ha Pinot noir en Pinot meunier aangeplant. Bodem (kalksteen-krijt), druiven (Champagneklonen) en klimaat zijn vergelijkbaar met de Champagne, zij het dat het hier nog net wat kouder is. Gelukkig is er de Ditchling Beacon, een flinke heuvelrug die vanuit de wijngaard goed te zien is. Deze heuvelrug werkt als een barrière die zorgt voor een net wat zachter microklimaat in de wijngaard. Dat is nodig ook, want de beide Pinots kunnen hier maar net rijp worden. Door dit koele klimaat is vorst een serieus risico, vooral in de periode eind april / mei wanneer de druivenstokken net uitlopen en erg kwetsbaar zijn voor vorstschade.

 

Op dit punt aangekomen valt meteen de passie en toewijding van de familie op voor de wijnen die ze maken; een toewijding die gedurende het hele bezoek steeds weer zal blijken.  Om vorstschade te voorkomen hebben ze namelijk een alarm aangebracht in de wijngaard dat afgaat bij vorst. Van eind april tot in mei slapen er elke nacht 2 à 3 mensen in de bungalow direct naast de wijngaard. Zodra het alarm afgaat, gaan zij de wijngaard in om de kleine kacheltjes aan te steken die door de hele wijngaard heen staan om de druivenstokken tegen vorstschade te beschermen. Het zijn er maar liefst 4.000 in totaal en ze moeten stuk voor stuk met de hand aangestoken worden…  

 

Dezelfde passie en toewijding die in de wijngaard te vinden is, komen we vervolgens ook binnen tegen. Zelden heb ik zo’n nette, moderne, strak opgezette winery gezien. Vol enthousiasme en trots worden we op tour meegenomen langs het gehele productieproces, inclusief een duik in de (super nette )kelder onder de winery. Hier ondergaan de flessen de tweede gisting en krijgen ze vervolgens de tijd om rustig te rijpen bij een constante temperatuur van 12,8 graden Celsius.  Mardi Roberts, sales en marketingmanager van Ridgeview, licht toe dat deze rijping per wijn verschilt:  deze varieert van minimaal 9 maanden voor één van de rosé’s tot een maximum van 3 jaar voor de blanc de blancs en de blanc de noirs.

 

Hard werken in de wijngaard, een zeer zorgvuldige vinificatie en dan ook nog een aardige rijpingstijd… het kost toewijding en tijd, maar dan heb je ook wel wat. De wijnen die we proeven zijn namelijk stuk voor stuk mooie, elegante wijnen met een goede balans. Ze hebben een aangenaam frisse, fruitige droge stijl en een mooie mousse. Lastig kiezen uit al dat moois, maar toch twee favorieten om even uit te lichten:

 

Grosvenor 2011 blanc de blancs, gemaakt van 100% Chardonnay en de enige wijn die volledig afkomstig is van de wijngaard direct naast de winery. Mooi strak en fris met wat citroen, gele appel en toast. Opvallende elegantie en goede lengte.

 

Cavendish 2013: Pinot gedomineerd met 26% Pinot noir, 40% Pinot meunier en 34% Chardonnay. Fruitige geur met veel rood zomerfruit, in de mond daarnaast appel. Goede zuren, strak en toch ook zacht, aangenaam zachte mousse.

 

Gusbourne Estate: kwaliteit, controle en perfectie

We zetten de reis voort naar Kent voor een bezoek aan Gusbourne Estate in Appledore (Ashford). De eerste wijngaarden van Gusbourne werden pas zo’n 10 jaar geleden geplant en momenteel is er 62 ha wijngaard in gebruik: 40 ha in Kent, waar we nu zijn, en 22 ha in West Sussex.  Van deze wijngaarden produceren ze nu jaarlijks zo’n 40.000 flessen, hoofdzakelijk mousserend met daarnaast een zeer klein deel stil wit en rood. De aanplant bestaat net als bij Ridgeview uit louter Chardonnay, Pinot noir en Pinot meunier, zij het dat Gusbourne hoofdzakelijk kiest voor Bourgogneklonen, die een lagere opbrengst geven.

 

Terwijl Ben Walgate, CEO, ons in zijn terreinwagen rondrijdt over een deel van de wijngaarden en vol trots vertelt over de wijngaarden en over Gusbourne’s filosofie, wordt ons al snel duidelijk: ambitie, kwaliteit, controle en streven naar perfectie zijn hier de kernwoorden. Als we langs een net nieuw aangeplante wijngaard rijden, licht Ben de ambities van Gusbourne nader toe: het doel is om over 8 jaar de productie opgeschroefd te hebben naar zo’n 450.000 flessen per jaar. Daarom zijn ze volop bezig met de aanplant van nieuwe wijngaarden: momenteel wordt het wijngaardareaal al uitgebreid tot zo’n 95 à 100 ha. Omdat Gusbourne hoge kwaliteitseisen stelt en een zeer grote mate van controle wil uitoefenen, kiezen ze ervoor om alleen te werken met druiven van eigen wijngaarden (geen ‘contract growers’ dus).

 

Hoezeer kwaliteit en controle voorop staan blijkt ook uit het onderzoek dat vooraf gaat aan die nieuwe aanplant: van elke potentiële nieuwe wijngaard verzamelen ze eerst twee jaar lang informatie over het temperatuurverloop en de groeidagen.  Bij de aanplant wordt de keuze van onderstokken en klonen vervolgens tot in detail afgestemd op bodem en microklimaat. En over controle gesproken: in elke wijngaard die we passeren zijn weerstations aangebracht om 24/7 de temperatuur te monitoren. De handelingen in de wijngaard worden nauwgezet afgestemd op deze gegevens en ervaringen uit het verleden.

 

Eenmaal in de proefruimte nemen we de vinificatie nog eens door. Ook bij Gusbourne worden de mousserende wijnen volgens de traditionele methode gemaakt, maar wat opvalt is dat hun wijnen na de tweede gisting gemiddeld een vrij lange rijping op de lie krijgen. Zo rijpt hun rosé 2 jaar en de andere wijnen minimaal 3 jaar. De filosofie: de wijnen rijpen zo lang als ze nodig hebben. En het mag gezegd worden, al die controle, kwaliteitseisen en lange rijpingstijden leveren wel erg mooie elegante wijnen op met veel finesse en een opvallend zachte mousse. Twee hoogtepuntjes:

 

Blanc de blancs 2010: fris, elegant, citrus, zachte appel en een klein beetje toast. Lange nasmaak, finesse.

 

Rosé 2011: Pinot noir, Pinot meunier en Chardonnay elk voor 1/3. Jaar werd gekenmerkt door wat millerandage, daarom is saignée methode toegepast. Zacht, vol en fris tegelijk met subtiel aarbeienfruit. Verder gele appel en toast, mooie lengte en opvallend goede balans.

 

Nu zou je op basis van deze bezoeken haast denken dat er in Engeland alleen maar mousserende wijnen van de klassieke Champagnedruiven gemaakt worden, maar zoals eerder aangegeven maken deze druiven ‘slechts’ 50% van de aanplant uit. Hoog tijd dus om ook die andere 50% eens aan een nader onderzoek te onderwerpen.  Deze helft van de aanplant bestaat uit een bonte collectie meer en minder bekende druivenrassen, waaronder Pinot blanc, Reichensteiner, Müller Thurgau, Huxelrebe, Rondo, Regent en Dornfelder en met als absolute aanvoerder (met 9% van de aanplant) Bacchus. Rassen die je toch niet elke dag tegenkomt, wat natuurlijk erg nieuwsgierig maakt naar hoe wijnen van die druiven dan smaken. Om die reden togen we naar Chapel Down in Tenterden (Kent).

 

Chapel Down: ‘surprise and delight’

Chapel Down werd gestart in 2001, maar heeft de beschikking over een aantal wijngaarden met wijnstokken die 20 tot 30 jaar oud zijn. Chapel Down verwerkt druiven van eigen en geleaste wijngaarden en werkt daarnaast samen met een aardig aantal ‘contract growers’. Dit alles levert momenteel een wijnproductie op van iets minder dan een miljoen liter per jaar, waarmee ze marktleider in de Engelse wijnbouw zijn. Hun missie: ‘to surprise and delight’.

 

Nou, in de missie slaagden ze goed tijdens ons bezoek. In de eerste plaats tijdens de gezellige, humorvolle rondleiding door de verrassend grote winery  en langs één van hun oudste wijngaarden, waar we voor het eerst ‘in levende lijve’ Bacchus wijnstokken zagen. In de tweede plaats tijdens de hierop volgende proeverij, waarbij we wijnen van veel van die wat onbekendere druivenrassen te proeven krijgen. Chapel Down produceert mousserende wijnen en stille rode, rosé en witte wijnen.  De ‘hoofdrassen’ van Chapel Down zijn Chardonnay, Pinot blanc, Bacchus en Pinot noir, maar daarnaast komt een breed scala aan druiven voorbij, van Rondo en Regent tot Huxelrebe en Reichensteiner.

 

Grootste en meest aangename verrassing van de wijnproeverij waren de wijnen van druif Bacchus. Deze druif werd aangeduid als ‘Englands answer to Sauvignon blanc’ en dat blijkt een erg passende omschrijving. De wijnen doen in zowel geur als smaak aardig denken aan Sauvignon blanc, zij het dat ze iets ronder overkomen en een duidelijk bittertje hebben. De leukste verrassingen van de proeverij:

 

Bacchus reserve 2013 (stil wit): Erg geurig. Grapefruit, gras, limoenschil, passiefruit, vleug mandarijn, bittertje in afdronk.

 

Flint Dry 2014 (stil wit): Bacchus, Chardonnay,  Huxelrebe, Reichensteiner, Schonburger. Snoepjes, vleug gras, limoenschil, citrusfruit. Zeer geurig, goede zuren, bittertje.

 

Three Graces 2009 (mousserend wit): Chardonnay, Pinot noir, Pinot meunier. Erg geurig. Aardbei, blauwe bes, rijpe appel. Fruitige stijl. Strak en rond tegelijk.

 

Conclusie

Terugkijkend op deze reis zouden mijn ervaringen tijdens de bezoeken en bij het proeven eigenlijk in zijn geheel wel ‘surprising and delightful’ genoemd kunnen worden. Er worden in Engeland verrassend mooie wijnen gemaakt van opvallende kwaliteit en soms van heel verrassende druiven.  Absolute aanraders om eens te proberen als je de kans hebt. De wijnproducenten die ik ontmoette waren stuk voor stuk zeer vriendelijke, gastvrije en enthousiaste mensen, de bedrijven zeer verschillend en allen de moeite van het bezoeken waard. Dus mocht je zin hebben in een verrassende, leuke (wijn)reis, ga dan vooral eens naar zuid Engeland. Het bruist daar geweldig.

 

Noot: de wijnen van Ridgeview worden in Nederland geïmporteerd door Karakter Wijnimport. Gusbourne is nog op zoek naar een Nederlandse importeur om mee samen te werken. Chapel Down heeft (nog) geen Nederlandse importeur.

 

Proefnotities van de geproefde wijnen

 

Ridgeview

• Grosvenor 2011 blanc de blancs: Mooi strak en fris met wat citroen, gele appel en toast. Opvallende elegantie en goede lengte.

• Cavendish 2013: 26% Pinot noir, 40% Pinot meunier en 34% Chardonnay. Fruitige geur met veel rood zomerfruit, in de mond daarnaast appel. Goede zuren, strak en toch ook zacht, aangenaam zachte mousse.

• Fitzrovia 2011: Rosé d’assemblage, 76% Chardonnay en 24% Pinots. Citrus, zuren, (over)rijpe aardbei, licht aardse toets haast. Ietsje toast, lichte hartigheid. Anders dan anders.

• Victoria 2010: Rosé de noirs, saignée. Stevige aardbeiengeur, wat framboos, aangenaam klein bittertje. Beschuit. Rond, vriendelijk.

• Bloomsbury 2012 (op ProWein 2015 geproefd): 73% Chardonnay, 17% Pinot noir, 10% Pinot meunier. Fruitige geur, rijpe appel, framboos, redelijke zuren. Aangename balans.

 

Gusbourne

• Brut 2010: 70% Chardonnay, 20% Pinot noir, 10% Pinot meunier. Erg fijne mousse, toast, rijpe appel. Rond en mooie zuren. Goede balans.

• Blanc de blancs 2010: fris, elegant, citrus, zachte appel en een klein beetje toast. Lange nasmaak, finesse.

• Rosé 2011: Pinot noir, Pinot meunier en Chardonnay elk voor 1/3. Saignée. Zacht, vol en fris tegelijk met subtiel aarbeienfruit. Verder gele appel en toast, mooie lengte en opvallend goede balans.

• Guinevere 2013: stil, 100% Chardonnay. 6-7 mnd vatrijping (20% nieuw). Butterscotch, overrijpe appel, goede zuren, elegant, balans.

• Pinot noir 2013: stil, 7-8 mnd vatrijping (20% nieuw). Kers, aardbei, viooltjes. Lichte houttoets.

• Blanc de blancs 2007 (experiment, op ProWein 2015 geproefd): 6 jaar rijping op lie. Toast, vol, rond, rijp en toch ook mooi fris. Elegant en spannend.

 

Chapel Down

Stil

• Unoaked Chardonnay 2011: Rijpe appel, boter, rijpe citroen, redelijk wat zuren.

• Bacchus 2013: flink geurig. Passiefruit, groene appel, gras, limoen, verfrissende zuren, klein bittertje.

• Bacchus reserve 2013: Erg geurig. Grapefruit, gras, limoenschil, passiefruit, vleug mandarijn, bittertje in afdronk.

• Flint Dry 2014: Bacchus, Chardonnay,  Huxelrebe, Reichensteiner, Schonburger. Snoepjes, vleug gras, limoenschil, citrusfruit. Zeer geurig, goede zuren, bittertje.

• Kit’s Coty Estate Chardonnay 2012: Lichte houttoets, rijpe appel, iets olie-achtig, mooi frisje, licht en toch vol.

• Pinot blanc 2011: Zeer fruitig. Appel, perzik en peer.

• Rosé 2013: Rondo, Pinot noir, Regent, Pinot meunier. Overrijpe aardbei, licht animaal.

• Union Red 2013: Pinot noir, Rondo, Pinot noir precoce. Aardbei, kers uit pot, licht animale toon, iets bitter.

Mousserend

• NV Reserve brut: Chardonnay,  Pinot noir, Pinot blanc, Pinot meunier. Flink fruitige geur. Appel, gist, wat harde aanzet, wel zachte mousse.

• Three Graces 2009: Chardonnay, Pinot noir, Pinot meunier. Erg geurig. Aardbei, blauwe bes, rijpe appel. Fruitige stijl. Strak en rond tegelijk.

• Blanc de blancs 2009: Chardonnay. Zeer fruitige geur. Toast, biscuit, rijpe én overrijpe gele appel, rond, balans.

• Pinot reserve 2008: Pinot noir en Pinot blanc (50/50). Peer, rijpe appel, framboos. Zeer fruitig. Biscuit.

• NV Rosé brut: Pinot noir en Pinot meunier, rosé d’assemblage. Milddroog, framboos, rond, iets toast.

 

(juni 2015)