Wijnweetje: appellation
De term appellation is afkomstig van het Franse begrip Appellation d’Origine Protégée (AOP), wat zoveel betekent als ‘beschermde herkomstbenaming’. Vroeger was de aanduiding hiervoor AOC, Appellation d’Origine Contrôlée, en ook deze formulering mag nog gebruikt worden.
Wijnen met beschermde herkomstbenaming komen niet alleen in Frankrijk voor: veel wijnproducerende landen hebben zo hun eigen systeem en terminologie. De Italiaanse evenknie van AOP bijvoorbeeld is de DOC(G): Denominazione di Origine Controllata (e Garantita). Spanje kent op zijn beurt de classificaties DO(Ca), Denominación de Origen (Calificada) en Portugal heeft de Denominaçao de Origem Controlada (DOC). Wist je dat er ook voor Nederlandse wijn een ‘AOP’ bestaat? Bij ons heet deze BOB: de afkorting voor Beschermde OorsprongsBenaming (lees hier meer over de BOB’s van Nederland). Alhoewel beschermde herkomstbenamingen van origine vooral in Europa een rol speelden, kom je ze tegenwoordig ook buiten Europa tegen. Zo heb je in de Verenigde Staten de AVA, American Viticultural Area, en in Chili de D.O. (Denominación de Origen). Voor het gemak vangen we in de rest van dit artikel al deze verschillende benamingen even onder de term appellatie
Wat houdt zo’n appellatie nou in?
Zoals de naam natuurlijk al doet vermoeden, geeft de beschermde herkomstbenaming in de eerste plaats de herkomst van een wijn aan. Het achterliggende idee hierbij is dat er een bepaald verband bestaat tussen de herkomst en het karakter van de wijn. De grootte van het herkomstgebied kan wel nogal verschillen: er bestaan zeer grote appellaties die duizenden hectaren wijngaard omvatten, maar ook heel kleine exemplaren van maar een paar hectare.
Daarnaast heeft elke appellatie zijn eigen regels waar de wijnen en de wijnbouw aan moeten voldoen. Hoe ruim of hoe streng die regels zijn, verschilt per land en per appellatie. In deze regelgeving kan bijvoorbeeld vastgelegd zijn wat de toegestane druivenrassen zijn (gebruik je andere rassen dan de toegestane, dan valt je wijn dus niet onder de appellatie), wat het maximale alcoholgehalte van de wijn mag zijn, wat je maximale rendement mag zijn (hoeveel hectoliter wijn een hectare wijngaard maximaal mag opleveren), welke wijnbouwmethoden je wel of niet mag gebruiken en op welke manieren de wijn gemaakt mag worden.
Waarom bestaan die appellaties?
Een van de meest voor de hand liggende redenen voor een appellatie is het beschermen van een streekproduct. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Champagne: een mousserende wijn mag enkel en alleen Champagne genoemd worden als hij afkomstig is uit het Franse wijngebied Champagne en daarnaast voldoet aan alle eisen van de appellatie Champagne. Zo’n beschermd streekproduct heeft bovendien, als het goed is, een bepaald ‘eigen’ karakter. Dat maakt het product herkenbaar voor de consument: je kent misschien een wijnhuis nog niet, maar als je weet wat voor type wijn je van de appellatie kunt verwachten, weet je toch (ongeveer) wat je koopt. De appellatie kan daarnaast, door de eventuele strenge regels waar de wijn aan moet voldoen, fungeren als een soort kwaliteitskeurmerk. Een appellatie kan zelfs als kwaliteitsstimulans voor de desbetreffende regio werken, bijvoorbeeld door wijnboeren via de regels te stimuleren bepaalde kwalitatief goede druivenrassen aan te planten en de rendementen laag te houden.
Helaas is de praktijk toch wat weerbarstiger: strenge appellatieregels kunnen weliswaar de (waardevolle) traditionele gebruiken van een regio beschermen, maar ze kunnen daardoor ook juist vernieuwing in de weg staan. Aan de andere kant zijn er ook aardig wat appellaties die zulke ruime regels hebben en/of dusdanig groot zijn, dat van een typerend streekkarakter echt geen sprake is. Binnen appellaties bestaat er bovendien nogal eens een behoorlijk kwaliteitsverschil in de wijnen.
Kortom: zowel voor als tegen het systeem van appellaties valt wel wat te zeggen. Net zoals de ene wijn de andere niet is, is ook de ene appellatie de andere niet. Al die variatie kan soms natuurlijk best verwarrend zijn, maar ach… tegelijkertijd is het ook juist wat wijn nou zo boeiend maakt.
Februari 2018